Các chất chữa cháy cơ bản

1. Khái niệm về đám cháy:

Đám cháy là sự cháy xảy ra ngòai sự kiểm soát của con người, gây thiệt hại về sức khỏe, tính mạng con người và tài sản.

2. Các dấu hiệu để nhận biết đám cháy:

Thường có 3 dấu hiệu cơ bản để nhận biết được đám cháy.

- Mùi vị sản phẩm cháy được hình thành do sự cháy không hoàn toàn của chất chý tạo nên, do đó sản phẩm cháy của chất nào thì mang mùi vị đặc trưng của chất đó.

- Khói: khói là sản phẩm của sự cháy, sinh ra từ các chất cháy khác nhau nên có màu sắc khác nhau màu sắc của khói phụ htuộc vào điều kiện cháy đủ không khí hoặc thiếu không khí.

- Ánh lửa và tiếng nổ là biểu hiện đặc trưng của phản ứng cháy từ sự phát sáng của ngọn lửa mà phát hiện được cháy. Hoặc sự cháy xảy ra gây nổ và phát hiện được cháy.

Từ các dấu hiệu của đám cháy giúp ta phát hiện được đám cháy phán đoán được loại chất cháy để có biện pháp sử dụng phương tiện thiết bị kỹ thuật chữa cháy cho phù hợp đạt hiệu quả cao.

3. Phân loại đám cháy: 

Các dấu hiệu dùng để phân loại đám cháy bao gồm: điều kiện trao đổi khí, bản chất của chất cháy, khả năng phát triển đám cháy, thời gian cháy,…

• Phân loại theo bản chất đám cháy:

- Đám cháy loại A: Vật liệu bị cháy là chất rắn, như: gỗ, giấy, vải, rác và những vật liệu thông thường khác.

- Đám cháy loại B: Vật liệu bị cháy là chất lỏng, như: xăng, dầu, sơn…

- Đám cháy loại C: Vật liệu bị cháy là các thiết bị điện và liên quan tới điện.

- Đám cháy loại D: Vật liệu bị cháy là kim loại và hợp kim dễ cháy.

- Đám cháy loại E: Vật liệu bị cháy là khu bếp nấu (dầu hoặc chất béo động thực vật).

• Phân loại theo điều kiện trao đổi khí các đám cháy:

– Đám cháy ngoài là những đám cháy ở phía bên ngoài các tòa nhà, công trình. Đặc điểm của cháy ngoài là trao đổi khí chủ yếu phụ thuộc vào điều kiện khí hậu tại nơi xảy ra cháy.

– Đám cháy trong là các đám cháy diễn ra bên trong các cấu kiện như nhà cửa, ống thông gió, công trình trong lòng đất… Đặc điểm của đám cháy trong là trao đổi khí chỉ diễn ra qua các lỗ cửa, trên các cấu kiện bao che, do vậy sẽ dẫn đến sự tích tụ khói.

• Phân loại theo dấu hiệu thay đổi diện tích đám cháy

- Đám cháy lan truyền là đám cháy có diện tích cháy tăng theo thời gian.

- Đám cháy có diện tích không tăng theo thời gian.

4. Các chất chữa cháy cơ bản:

Các chất chữa cháy cũng được phân ra thành 5 loại tương ứng như sau:

• Chất chữa cháy dạng bột khô: bột ABC, BC

- Nguyên lý chữa cháy của dạng bột khô này là cách ly và làm loãng nồng độ oxy tiếp xúc với đám cháy (khi thiếu oxy đám cháy sẽ được kìm hãm).

- Tùy theo ký hiệu trên bình chữa cháy là ABC, BC thì sẽ áp dụng cho đám cháy loại A, B và C.

Lưu ý: Không dùng chất chữa cháy dạng bột khô phun lên đám cháy là đồ điện tử vì nó sẽ làm hỏng các vi mạch điện tử.

• Chất chữa cháy dạng khí nén: CO2, STAT-X, NITO, FM-200, NOVEC1230

- Trong số các chất chữa cháy dạng khí trên thì CO2 được ứng dụng phổ biến tại các hộ gia đình, văn phòng, cửa hàng, nhà kho…

Nguyên lý chữa cháy: Làm giảm nồng độ oxy xuống dưới 14%, ngăn chặn và dập tắt đám cháy loại ABC. Khi dùng bình khí phun không được để bắn lên người, vì sẽ gây ra bỏng lạnh rất nguy hiểm.

Chất chữa cháy dạng khí CO2 còn có thêm một ưu điểm đó là sau khi phun, chất chữa cháy sẽ tan trong không khí, vì thế sẽ không mất thêm công đi dọn dẹp như chất chữa cháy dạng bột khô.

- Chất chữa cháy dạng khí FM-200 và Novec1230 (chất hóa lỏng hơi): hấp thụ mạnh nhiệt lượng đám khói, giúp dập tắt đám cháy mà không cần giảm nồng độ oxy.

- Chất Stat-X sẽ bẻ gãy chuỗi phản ứng hóa học gây cháy.

• Chất chữa cháy dạng bọt Foam

- Nguyên lý của chất chữa cháy dạng bọt Foam là ngăn không cho oxy tiếp xúc với đám cháy.

- Áp dụng cho các đám cháy loại A, B, C, E.

Bình chứa chất chữa cháy dạng bọt Foam có 2 loại phổ biến là bình Foam 9 lít phù hợp với không gian vừa và nhỏ như: gia đình, nhà hàng, khách hàng, cửa hàng…., và loại bình 45 lít sử dụng cho các không gian lớn như: nhà xưởng, nhà máy.

• Nước

- Là chất dùng để chữa đám cháy thông dụng, có sẵn tự nhiên và dễ sử dụng với giá thành rẻ.

- Nguyên lý chữa cháy của nước là hấp thụ nhiệt của đám cháy.

- Áp dụng cho các đám cháy loại A và không dùng được cho đám cháy loại B,C.

Lưu ý:

- Tuyệt đối không được dùng nước để dập các đám cháy xăng, dầu vì xăng, dầu nhẹ hơn nước, không hòa tan trong nước nên rất dễ khiến cho đám cháy phát triển phức tạp thêm.

- Ở những nơi có điện, trước khi dùng nước để dập lửa phải ngắt hết nguồn điện.

• Các chất chữa cháy cơ bản khác như: đất cát, chăn mền nhúng nước, dung dịch muối

- Đất cát là loại dễ kiếm, tốn ít chi phí và rất dễ sử dụng. Chữa cháy dựa trên nguyên lý hấp thụ nhiệt, làm hạ nhiệt độ của đám cháy, hơn nữa việc phủ cát lên bề mặt vật bị cháy sẽ giúp ngăn cách ôxy và làm cho đám lửa tắt.

- Chăn mền nhúng nước: ngăn cách đám cháy với oxy bên ngoài, làm giảm nhiệt lượng đám cháy.

- Dung dịch muối: Muối rơi vào bề mặt cháy tạo ra một màng cách ly với oxy.